Zdobycie uprawnień do prowadzenia pojazdów to proces, który obejmuje nie tylko szkolenie teoretyczne i praktyczne, ale także badania lekarskie na prawo jazdy. Choć często postrzegane jako formalność, w rzeczywistości stanowią one jeden z najistotniejszych etapów dopuszczenia do ruchu drogowego. To właśnie w czasie wizyty u lekarza ocenia się, czy kandydat jest w stanie bezpiecznie kierować pojazdem. Warto więc wiedzieć, jak wygląda cały proces, kto podlega badaniu i jak długo zachowuje ono ważność.
Kiedy konieczne jest wykonanie badania lekarskiego
Obowiązek przeprowadzenia badania lekarskiego dotyczy każdej osoby, która po raz pierwszy ubiega się o prawo jazdy. To również wymóg wobec kierowców, którzy utracili uprawnienia i chcą je odzyskać, a także tych, którzy wymieniają dokument po upływie terminu jego ważności. Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. 2024 poz. 311), badanie ma na celu stwierdzenie, czy istnieją przeciwwskazania zdrowotne do prowadzenia pojazdu określonej kategorii.
Zdarzają się również sytuacje, w których obowiązek przeprowadzenia badania nakłada organ administracji. Starosta może wydać skierowanie w przypadku przekroczenia 24 punktów karnych, prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu lub w razie wątpliwości co do stanu zdrowia kierowcy. W takich okolicznościach badanie stanowi warunek odzyskania uprawnień.
Jak przebiega ocena stanu zdrowia kierowcy?
Lekarz uprawniony do przeprowadzania badań kandydatów na kierowców dokonuje kompleksowej oceny zdrowia pacjenta. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 5 grudnia 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 2755), zakres badania obejmuje układy i narządy kluczowe dla bezpiecznego kierowania pojazdem.
Podczas wizyty lekarz analizuje wzrok, słuch, układ ruchu, koordynację oraz funkcje poznawcze. Sprawdza także ogólny stan neurologiczny i psychiczny. Szczególną uwagę zwraca się na ostrość widzenia, zdolność do rozróżniania barw, reakcję na światło oraz orientację przestrzenną. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości osoba badana może zostać skierowana na dodatkową konsultację okulistyczną, laryngologiczną, neurologiczną lub psychiatryczną.
Podczas badania kandydat wypełnia również oświadczenie o stanie zdrowia. Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami, podanie nieprawdziwych informacji może skutkować cofnięciem uprawnień. Lekarz kończy procedurę wydaniem orzeczenia, w którym określa, czy dana osoba jest zdolna do prowadzenia pojazdów oraz na jaki okres czasowy.
Jak długo zachowuje ważność orzeczenie lekarskie?
Czas ważności orzeczenia lekarskiego zależy od kategorii prawa jazdy oraz stanu zdrowia osoby badanej. Najczęściej lekarz wydaje zaświadczenie z okresem ważności od 5 do 15 lat. Dla kategorii B maksymalny okres to właśnie 15 lat, natomiast kierowcy zawodowi (kategorie C, D, E) otrzymują orzeczenia krótsze – najczęściej 5-letnie.
W przypadku występowania chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie czy choroby układu nerwowego, lekarz może skrócić okres ważności do roku lub dwóch lat. Dzięki temu możliwa jest regularna ocena wpływu choroby na zdolność do prowadzenia pojazdów.
Warto też pamiętać, że utrata ważności orzeczenia nie oznacza automatycznej utraty prawa jazdy – dopiero brak odnowienia dokumentu po tym terminie skutkuje koniecznością jego wymiany.
Gdzie przekazać orzeczenie po zakończeniu badania?
Po uzyskaniu orzeczenia kandydat na kierowcę lub osoba przedłużająca uprawnienia musi przekazać dokument do właściwego wydziału komunikacji. W większości przypadków lekarz wpisuje wynik badania bezpośrednio do systemu PKK (Profil Kandydata na Kierowcę). Dzięki temu nie ma potrzeby składania papierowego zaświadczenia.
Jeśli jednak orzeczenie wydane jest w formie tradycyjnej, należy je dostarczyć do urzędu przed rozpoczęciem szkolenia lub przed złożeniem wniosku o wydanie nowego prawa jazdy. Warto zachować kopię orzeczenia – może się przydać w przypadku błędów systemowych lub konieczności weryfikacji danych.
Co może spowodować negatywny wynik badania lekarskiego?
Nie każda osoba przechodząca badania lekarskie na prawo jazdy uzyskuje orzeczenie pozytywne. Lekarz ma obowiązek odmówić wydania zaświadczenia, jeśli stwierdzi przeciwwskazania zdrowotne określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Najczęściej są to choroby neurologiczne (np. padaczka, stwardnienie rozsiane), poważne zaburzenia wzroku, choroby psychiczne, uzależnienia od alkoholu lub substancji psychoaktywnych, a także schorzenia ograniczające sprawność ruchową.
Jeśli przeciwwskazania nie mają charakteru całkowitego, lekarz może orzec zdolność warunkową. Wówczas w orzeczeniu określa szczególne warunki prowadzenia pojazdów – np. obowiązek używania okularów, zakaz prowadzenia nocą lub dopuszczenie wyłącznie pojazdów z automatyczną skrzynią biegów. Odpowiednie ograniczenia są następnie wpisywane w prawo jazdy w formie kodów.
Czy można odwołać się od decyzji lekarza?
W przypadku otrzymania orzeczenia negatywnego kierowca ma prawo złożyć odwołanie. Zgodnie z art. 79 ustawy o kierujących pojazdami, w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia można wnioskować o ponowne badanie przed wojewódzkim ośrodkiem medycyny pracy. Badanie to ma charakter ostateczny – jego wynik nie podlega dalszemu odwołaniu.
W praktyce, jeśli stan zdrowia kierowcy ulegnie poprawie, istnieje możliwość ponownego ubiegania się o wydanie orzeczenia po upływie czasu wskazanego przez lekarza. Dotyczy to m.in. osób po zabiegach okulistycznych, rekonwalescencji po urazach lub po skutecznej terapii chorób przewlekłych. Szczegółowe informacje na temat badań lekarskich na prawo jazdy można znaleźć na stronie https://medycynapracy.pl/uslugi/badania-lekarskie-na-prawo-jazdy/.
